تقریبا 90 درصد دانش اموزای کنکوری با مشکله عدم تمرکز هنگام درس خواندن مواجه میشن. درصد زیادی از افراد به این موضوع باور دارن که تمرکز یک موضوع ذاتیه. اما بر خلاف این تصورات، یک فرد می تونه با تمرین و ممارست و داشتن اعتماد به نفس، تمرکز خودش رو بالا ببره.در این مقاله می خوایم در مورد علت حواس پرتی ها و راه های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن با هم صحبت کنیم.
فهرست مطالب
عواملی که باعث به هم خوردن تمرکز هنگام خواندن میشن به طور کلی در دو دسته قرار میگیرند:
- عوامل بیرونی
- عوامل درونی
عوامل بیرونی
این دسته شامل مواردی میشه که بیشتر ارتباط با لایف استایل ما داره. به همین دلیل عوامل بیرونی رو بهتر و ساده‌تر از عوامل درونی میشه برطرف کرد. در کل چیزهایی که ممکنه حواستون رو پرت کنه توی این دسته قرار می گیرن، مثل سر و صدا، نور کم یا زیاد، دمای محیط، خواب و تغذیه و … که در ادامه بیشتر این عوامل را برای شما باز میکنم.
موبایل و شبکه های اجتماعی
موبایل یکی از عوامل اصلی حواس پرتی یا حتی اصلی ترینشون هست! پیشنهاد میکنم موبایلتون وارد اتاق مطالعه نشه. چون موبایل حتی اگه به صورت خاموش هم در اتاق مطالعه حضور داشته باشه، باعث بهم خوردن تمرکز شما هنگام مطالعه میشه. البته میتونید در شرایط ضروری از موبایل خود استفاده کنید. مثلا شرکت در یک کلاس مجازی، دریافت برنامه ریزی روزانه یا هفتگی از مشاورتون یا ارسال گزارش کار برای مشاور کنکور و …
باید حواستون باشه که درگیر کانال ها و پیج های سرگرمی و بلاگری نشین. در سال کنکور داشتن اینستاگرام، توئیتر، فیسبوک، تیک تاک، لایکی و هر شبکه اجتماعی دیگه ای که باعث میشه شما تمرکزتون رو از دست بدین سمه!! پیشنهاد میکنم فقط در تلگرام و اینستاگرام خودتون چند کانال و پیج آموزشی داشته باشین. مطالبی که براتون سواله یا مشکلی در اون مورد دارین رو توی این پیج ها یا کانال ها ببینید و بپرسید.
و نکته مهم دیگه ای که باید بگم اینه که بهتره که از اول صبح که شروع به مطالعه می کنین و همینطور آخر شب که می خواین بخوابین از موبایل استفاده نکنید. برای استفاده از موبایل یک بازه زمانی تعیین کنید و در خارج از اون از استفاده موبایل پرهیز کنید.
مکان مطالعه
اگه میخواید تمرکز هنگام خواندن داشته باشید، باید برای درس خواندن یک مکان مناسب رو انتخاب کنین. اما همین مناسب بودن محیط مطالعه چندین شرط داره که باید اجرا بشه، تا دانش آموز کنکوری حین درس خواندن حواسش پرت محیط نشه…
سکوت
محیط مطالعه باید ساکت و بدون سر و صدا باشه. صدا های بلند یا حتی صدا های ضعیف اما طولانی می تونن مانع از تمرکز هنگام خواندن بشن. پس محیط مطالعه یک فرد کنکوری باید تا جای ممکن ساکت باشه.
اگه توی خانواده ای زندگی می کنید که خواهر و برادر کوچیکتر از خودتون دارین، و خانواده خیلی از بابت رعایت سکوت باهاتون همراهی نمی کنن یا به هر دلیل دیگه ای محیط اطرافتون ساکت نیست، می تونین یک محافظ گوش بخرین و موقع مطالعه اونو روی گوش هاتون قرار بدین. این کار باعث میشه تقریبا 95 درصد صدا های کم و زیاد محیط برای شما مزاحمتی ایجاد نکنه.
لباس مناسب
وقتی دارین مطالعه می کنید، بدن شما انرژی زیادی مصرف میکنه. پس باید موقع درس خوندنتون لباس های راحت و آزاد بپوشین تا اذیت نشید. لباس های تنگ حس خوبی نمیده و مدام باعث از بین رفتن تمرکز هنگام خواندن میشه. پس پیشنهاد میکنم حین مطالعه، لباس های نخی و آزاد بپوشید.
نور مناسب
نور محیط هم یکی از مهمترین عوامل تاثیر گذار بر تمرکز هنگام درس خواندن محسوب میشه. نور محیط مطالعه باید تا حد ممکن سفید باشه. نور زرد یا رنگ های دیگه باعث ایجاد استرس و حواس پرتی میشن. به عنوان مثال اگه نور قرمز در محیط زیاد باشه باعث بهم ریختن سیستم عصبی میشه. یا به عنوان مثالی دیگه، رنگ آبی باعث میشه چشم شما زود خسته بشه.
میز و صندلی مناسب
اگه صندلی شما زیادی نرم باشه کم کم بهتون حس خواب رو القا می کنه. یا اگه از صندلی های پلاستیکی استفادع کنید، به مرور زمان کمر درد و خمیدگی پشت به سراغتون میاد. پس موقع انتخاب صندلی سعی کنین اونو جوری انتخاب کنین که هم روش راحت باشین و هم احساس خواب آلودگی بهتون دست نده.
علاوه بر صندلی، میز مطالعه هم اهمیت زیادی داره. چون میز مطالعه شما باید کاملا برای درس خوندن شخصی سازی شده باشه. منظور از این حرف اینه که نباید چیز هایی مثل موبایل، تبلت، کامپیوتر، کتاب های غیر درسی و خلاصه هر چیزی که ارتباطی با درس خوندن نداره روی میز باشه. سعی کنین فقط کتاب یا جزوه ای که می خواین بخونین رو به همراه نوشت افزار هایی که نیاز دارین روی میز قرار بدین.
استراحت
خیلی از بچه ها دنبال این هستن که فقط به هر طریقی ساعت مطالعه روزانشون زیاد بشه و بدون توقف درس بخونن. اما این حرکت یک کار به شدت اشتباهه. شما باید حتما برای هر 1.5 ساعت مطالعه، حدود 10 الی 15 دقیقه استراحت داشته باشید.
یک دانش آموز کنکوری باید حتما استراحت و خواب کافی در طول روز داشته باشه. این خواب کافی حداقل 6 ساعت و حداکثر 8 ساعت به ازای هر 24 ساعت هست. بهتره که این 8 ساعت رو به صورت 7.5 ساعت خواب شبانه و 30 دقیقه خواب عصرانه تقسیم کنید.
نکته دیگه ای که باید حتما در برنامه ریزی خودتون بهش توجه کنین موضوع خواب منظم هست. یعنی خواب شما علاوه بر کافی بودن باید منظم هم باشه. نمیشه که یک شب ساعت 11 بخوابین و یک شب ساعت 2. این برنامه خواب باید منظم و یکنواخت باشه تا ذهنتون بهش شرطی بشه.
اهمیت تغذیه در تمرکز هنگام خواندن
خب این امر هم یه موضوع طبیعی هست. قاعدتا هر انسانی برای انجام هر فعالیتی نیاز به تغذیه مناسب داره. این موضوع در سال کنکور اهمیت ویژه ای پیدا می کنه. شما باید در برنامه غذایی خود، حتما موادی که برای ذهن و حافظه مفید هست داشته باشید. موادی مثل گردو، کلم بروکلی، ماست، ماهی و … که تاثیرگذاری اون ها روی حافظه در مقالات علمی مختلف تایید شده.
پیشنهاد میکنم تعداد وعده های غذایی خودتون رو افزایش بدین و از حجم غذایی که می خورین کم کنید. مثلا به جای 3 وعده غذا، اونو به 5 وعده بشکنین اما با حجم های کمتر. اینکار باعث میشه بدنتون دائما انرژی داشته باشه.
برنامه ریزی
داشتن یک برنامه منسجم و منظم هم تاثیر زیادی بر تمرکز داره. اگر مشاور دارین و مشاورتون برای شما برنامه ریزی رو انجام میده حتما به این موضوع توجه داشته باشین که برنامتون یک برنامه استاندارد باشه. چون وجود یک برنامه ریزی استاندارد باعث میشه شما از گمراهی و سردرگمی نجات پیدا کنین و در هر لحظه از روز بدونین قراره چه کاری رو انجام بدین.
برای دریافت یک برنامه استاندارد، میتونید به مقاله بهترین روش برنامه ریزی کنکور مراجعه کنید.
عوامل درونی
به طور کلی به اتفاقاتی که در ذهن یک فرد میوفته و اجازه نمیده که شخص روی یک موضوع تمرکز کنه میگن عوامل دورنی به هم زننده تمرکز! این درگیری های ذهنی که معمولا توسط ضمیر ناخودآگاه ما شکل میگیره، باعث میشه ما دائما حس کنیم مشکلی در مورد کاری که داریم انجام میدیم وجود داره. اغلب این درگیری ها هم به شکل بهانه خودشونو نشون میدن. بهانه هایی مثل اینکه دانش آموز با خودش میگه: “همه قبولی های کنکور از مدارس تیز هوشان هستن و من چون مدرسه عادی دارم نمی تونم موفق بشم”.
ضمیر ناخودآگاه با این کار توانایی و اعتماد به نفس شما رو هدف قرار می ده. بعضی اوقات هم این درگیری ها فراتر میره و هدف رو تحت تاثیر قرار میده. در این مرحله دانش آموز دائما از خودش میپرسه: “خب حالا که چی؟ بعد از اینکه قبول شدم چیکار کنم؟ اصلا چرا هدفم باید این باشه؟ و …”.
چطور جلوی ضمیر ناخوداگاه خودمون مقاومت کنیم؟
برای مقابله با این اتفاق شما باید برای خودتون و ذهنتون دلایل منطقی بیارین. باید کاری کنین که ذهنتون بپذیره این هدفمندی شما فقط برای گذروندن زمان نیست. باید دریچه های ورودی امواج منفی به ذهنتون رو ببندین. خیلی از داوطلبان کنکوری در سال های قبل، بدون داشتن امکانات خاصی مثل مدرسه تیز هوشان، مدرسین مطرح، کلاس خصوصی و … به موفقیت رسیدن. دلیل این موفقیت هم چیزی نیست جز خودباوری و ایستادن جلوی امواج منفی ضمیر ناخوداگاه.
مثلا اگر ذهنتون یاد یک خاطره افتاد و داشت اونو مرور می کرد، سعی کنید یکی الی دو دقیقه ای با صدای بلند درس بخونید تا اون خاطره در اون لحظه از ذهنتون محو بشه. هر چند بلند خوانی از عادات مطالعاتی بد محسوب میشه، اما در چنین شرایطی و به شکل میشه ازش استفاده کرد. در ادامه می خوام بهتون یک سری استراتژی بدم که حین مطالعه استفاده کنین تا ذهنتون کمتر دچار حواس پرتی بشه.
پیش مطالعه
به طور کلی شما قبل از شروع مطالعه باید پیش نیاز های ذهنی اونو آماده کنین. حالا این پیش مطالعه چی هست؟ این پیش مطالعه شامل 2 بخش میشه:
خوندن روزنامه وار
یعنی قبل از شروع مطالعه مفهومی باید یک مرور کلی در حد 5 دقیقه به کتاب درسیتون داشته باشین. به شکل ها و قسمت های مهم تر نگاه کنید و ذهن خود را آماده مطالعه مفهومی کنید.
بررسی کلی تست ها
کتاب تست خودتون رو باز کنین و به مبحث مربوطه نگاه کنید. درجه سختی تست ها رو بررسی کنین و ببینین طراح بیشتر به کدوم قسمت ها علاقه داره. اینجوری ذهن شما به اصطلاح گرم میشه و میتونید در هنگام مطالعه تمرکز بیشتری داشته باشید.
استفاده از راهنما
منظورم از استفاده از راهنما این نیست که یک نفر رو کنار خودتون داشته باشین که راهنماییتون کنه😅استفاده از راهنما یعنی، شما حین مطالعه باید جملاتی که می خونین رو با یک قلم یا خودکار دنبال کنین تا چشمتون به کلمات متفرقه نیوفته و تمرکز شما تماماً روی متنی باشه که دارین می خونین. این کار ساده بشدت در تمرکز هنگام درس خواندن موثره.
تندخوانی
تندخوانی یعنی شما باید به جای توجه به کلمات، به مفاهیم توجه کنید. برای این که تندخوان بشین، باید اول از همه وسواس مطالعاتی رو کنار بذارید. و به ذهنتون برای فهمیدن هر مطلب فقط یکبار فرصت بدین. این کار ذهن شما رو شرطی می کنه و ذهن برای فهمیدن هر مطلب از حداکثر توانی که داره استفاده می کنه.
دومین کار اینه که نباید به عقب برگردین. حین مطالعه مفاهیم اصلی رو علامت گذاری کنین، تا در صورت نیاز فقط اون بخش رو بخونین و دوباره به اول متن برنگردین. علاوه بر این دومورد، بلند بلند خوندن و لب خوانی کردن هم از عادات بد کندخوان ها هست که اگه شما هم این عادت ها رو دارین بهتره هر چه زودتر ترکشون کنید.
نوشتن افکار
شاید بهترین تکنیک در موضوع افزایش تمرکز هنگام درس خواندن، همین موضوع نوشتن افکار باشه. این تکنیک به این معنی هست که شما باید حین مطالعه یک کاغذ و قلم کنار دستتون بذارین، افکار مزاحم که در این زمان به ذهنتون خطور می کنه رو روی کاغذ بنویسین. به خودتون بگید که الان وقت مطالعست و بعدا به این افکار میپردازم…
این تکنیک در عین سادگی به شدت کاربردیه و تاثیر مثبت و عجیبی روی افزایش تمرکز میذاره. نوشتن افکار روی کاغذ باعث میشه ذهن شما از افکار اضافی خالی بشه و تمام تمرکزتون روی مطلبی که دارین می خونین جمع بشه. این کاغذ رو شب قبل از خواب دستتون بگیرین و به چیز هایی که توش نوشتین فکر کنین تا ذهنتون به طور کامل از اون ها تخلیه بشه.
تکنیک تلنگر
وقتی نوشتن افکار روی کاغذ کافی نبود و ذهنتون همچنان با موضوع درگیر بود از این تکنیک استفاده کنین. برای اینکار باید وقتی ذهن شما درگیر با یک موضوع متفرقه میشه بهش تلنگر وارد کنین. این تلنگر می تونه هر چیزی باشه، مثل بشکن، روی میز زدن با خودکار و … .
حتی می تونین یک دسته کش پول رو دور مچ خودتون بندازین و هر بار که حواستون پرت شد، این دسته کش رو بکشین و رها کنین:)) احساس دردی که از خوردن کش ها به دستتون بوجود میاد، باعث میشه خط فکری شما بهم بخوره و بتونین دوباره روی مطالعه خودتون تمرکز کنین.
بازی ذهنی و افزایش تمرکز هنگام مطالعه
این بازی از نظر روانشناسی تایید شده و می تونین قبل خواب یا در زمان های استراحت بین درسی انجامش بدین. روش انجام این بازی اینجوریه که هر شب قبل خواب یا در زمان های استراحت بین مطالعه، عدد رو توی ذهن خودتون انتخاب کنین و یه ضریب تعیین کنین و حالا با همون ضریب از اون عدد به سمت پایین یا به سمت بالا بشمارین. به عنوان مثال عدد 60 رو انتخاب می کنین و سعی می کنین با ضریب 6 رو به بالا بشمارین. که میشه 60، 66، 72، 78، 84 و … .
سخن پایانی
در این مقاله راه های افزایش تمرکز هنگام درس خواندن را باهم مرور کردیم. تمامی راهکار هایی که در این مطلب بهتون ارائه شد کاملا کاربردی هستن و قبلا بار ها توسط افراد مختلف آزمایش شدن. کافیه تا یک هفته نکاتی که گفتم رو رعایت کنین و تکنیک هایی که بهتون گفتم رو انجام بدین. اونموقع میبینین چه تاثیر مثبت خوبی رو روی شما گذاشته.
موفق و شاد باشین
احسان جلالی
مدیر گروه آموزشی بروکاکنکور